Αιολικό Ιερό Κλοπεδής Λέσβου

Λίγα χιλιόμετρα δυτικά της κωμόπολης της Αγίας Παρασκευής, στην πλαγιά ενός  ελαιόφυτου λόφου, βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Κλοπεδής. Στην θέση αυτή, στις αρχές του περασμένου αιώνα, ο τότε Έφορος των Αρχαιοτήτων, Δημήτριος Ευαγγελίδης, πραγματοποίησε ανασκαφικές έρευνες και βρήκε τα εντυπωσιακά λείψανα δύο λατρευτικών κτιρίων, που παραμένουν έως σήμερα τα μοναδικά δείγματα αιολικού ρυθμού στην Λέσβο και τον ελλαδικό χώρο. Τα ναϊκά οικοδομήματα, γνωστά στην αρχαιολογική βιβλιογραφία ως Ναοί Α και Β, υψώθηκαν στην βραχώδη κορυφή της πλαγιάς τον 6ο αιώνα π.Χ., επάνω σε πρωιμότερα λείψανα, τα οποία με ιδιαίτερη φροντίδα συμπεριέλαβαν στο θεμέλιό τους.

Στην Κλοπεδή  η αρχαιότερη κατοίκηση ανάγεται στους Μυκηναϊκούς χρόνους, η πρώτη όμως τεκμηριωμένη λατρεία στον χώρο αρχίζει τον 8ο αιώνα π.Χ.: την περίοδο αυτή επάνω στα μυκηναϊκά ερείπια οικοδομείται ένα καμπυλόγραμμο κτίριο, προκειμένου να στεγάσει ένα πήλινο λατρευτικό είδωλο. Νοτιότερα, το φρύδι του ανδήρου οριοθετείτε με περίβολο, έξω από τον οποίο τελείται η ταφική πυρά επιφανούς νεκρού!

Η  χωροθέτηση του τεμένους διατηρείται απαράλλακτη κατά τον 7ο και στο α΄ ήμισυ του 6ου αι. π.Χ.: ένα ορθογώνιο κτίσμα, και κατόπιν ένα δεύτερο με εσωτερική κεντρική κιονοστοιχία, οικοδομούνται νοτίως του ελλειψοειδούς κτιιρίου και ένας σημαντικός νεκρός ενταφιάζεται στον χώρο επάνω από την Γεωμετρική πυρά.            

Τον 6ο αιώνα π.Χ. το Ιερό ακοκτά την πιο μνημειακή του μορφή. Επάνω στα  προγενέστερα λείψανα ανεγείρονται λίγο μετά από το 550 π.Χ. οι Ναοί Α και Β. Ο πρώτος υψώνεται στο πιο απόκρημνο σημείο του πλατώματος με σκοπό να περιλάβει στο θεμέλιο του τις προγονικές ταφές. Ο δεύτερος είναι επιβλητικός, ιδιαίτερα η εξωτερική κιονοστοιχία του, η οποία επιστέφεται με αιολικά κιονόκρανα, που όπως γλαφυρά περιγράφει ο Ι. Κοντής η ζωηρή αρχαϊκή φαντασία θα έβλεπε σα μια σειρά από μυθικά δέντρα.   

Για την θεότητα, στην οποία ήταν αφιερωμένο το Ιερό, μαρτυρούν τα πρόσφατα ανασκαφικά ευρήματα: ένα χάλκινο αγαλμάτιο κούρου και μία ενεπίγραφη πλάκα με το χάραγμα [ΑΠΟΛ]ΛΩΝΟΣ, αποκαλύπτουν την ταυτότητα της θεότητας και συνδέουν άρρηκτα την λατρεία του Ιερού με τον θεό του Φωτός.

Στην Κλοπεδή σώζεται χωρίς αμφιβολία ένα από τα σημαντικότερα αρχαία Ιερά του νησιού. Προκειμένου το μνημείο να προστατευθεί από την μακρόχρονη φθορά και να αναδειχθεί η αρχαιολογική εικόνα της Λέσβου, η Εφορεία υπέβαλλε προς ένταξη στο ΕΣΠΑ το έργο της ανάδειξης του αιολικού Ιερού. Οι εργασίες, οι οποίες άρχισαν τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου και ολοκληρώθηκαν τον Ιούνιο του 2014, εκτός από το νέα αρχαιολογικά ευρήματα που έφεραν στο φως, διαμόρφωσαν και ανέδειξαν τον αρχαιολογικό χώρο. Τα μνημεία συντηρήθηκαν και τοποθετήθηκαν επεξηγηματικές πινακίδες, κατασκευάστηκε νέο φυλάκιο,  καθώς και εκθετήριο για την στέγαση του αρχαίου οικοδομικού υλικού, διαμορφώθηκαν διάδρομοι κίνησης σύμφωνα με το ανάγλυφο του εδάφους, τυπώθηκαν ενημερωτικό φυλλάδιο και αρχαιολογικός οδηγός, ο χώρος περιφράχτηκε και τοποθετήθηκε νέα πόρτα εισόδου νοτιότερα. Επίσης κατασκευάστηκαν πλατώματα θέασης, έγινε φύτευση και τοποθετήθηκε σύστημα συναγερμού.