Ιερός Ναός Γεννήσεως της Θεοτόκου «Παναγία η Καστρινή»

   Εντός του μεσαιωνικού κάστρου του οικισμού του Αγίου Ευστρατίου, στα ανατολικά των Πέντε Μαρτύρων, βρίσκεται ακόμη ένας ναός, αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου, γνωστός ως η «Παναγία η Καστρινή». Η μαρμάρινη επιγραφή που εντοπίστηκε πρόσφατα ερριμμένη σε μικρή απόσταση από αυτόν, αναφέρει σε τρις στίχους πληροφορίες (Δημήτρ.Ι.Πανέρας,1884, Απρ.16 Ημ.Δευτέρα) που ενδεχομένως αφορούν στην ανέγερση ή στη συντήρησή του χωρίς δυστυχώς να είναι δυνατόν τα στοιχεία αυτά να τεκμηριωθούν επιστημονικά. Σήμερα ο ναός δεν διατηρείται σε καλή κατάσταση ύστερα από το ισχυρό πλήγμα που δέχτηκε από τον σεισμό του 1968· σώζεται η λιθόκτιστη τοιχοποιία του στη στάθμη της θεμελίωσης από την οποία αναγνωρίζεται το περίγραμμά του και έτσι είναι δυνατόν να υπολογιστεί το εμβαδόν του που φαίνεται ότι ήταν 64.35τ.μ.. Διαφαίνεται επίσης το πλακόστρωτο δάπεδο του κυρίως χώρου του και η βάση της λίθινης της Αγίας Τράπεζας, το μοναδικό μέλος της οποίας παραμένει insitu, αφού η ογκώδης, τετράγωνη λειτουργική της επιφάνεια, διακρίνεται πεσμένη στο έδαφος εξωτερικά της νότιας πλευράς του ναού. 

   Όπως τεκμηριώνεται από τα προαναφερόμενα διατηρηθέντα οικοδομικά κατάλοιπα αλλά και από την απεικόνιση του κτιρίου σε ζωγραφικό έργο του πολιτικού εξόριστου Γιώργου Φαρσακίδη τη δεκαετία του 1950, ο ναός φαίνεται να ανήκει στον ίδιο αρχιτεκτονικό τύπο με τα υπόλοιπα εξωκλήσια του νησιού, αυτόν της μονόκλιτης βασιλικής μικρών διαστάσεων με ημικυκλική κόγχη στο ιερό και ξύλινη στέγη, στοιχεία από τα οποία προσδιορίζεται η ανέγερσή του στα τέλη του 19ου αιώνα.