Θέσεις της Εποχής του Λίθου στο Αλονίτσι

   Στην βορειοανατολική πλευρά του νησιού βρίσκεται η θέση Αλωνίτσι. Πρόκειται για μια παραθαλάσσια μικρή κοιλάδα που απλώνεται ανάμεσα σε χθαμαλά βουνά και διαρρέεται από μικρούς χειμάρρους ενώ αμμόλοφοι και ξεχωριστοί γεωλογικοί σχηματισμοί της προσδίδουν ξεχωριστή ομορφιά. Το όνομά της, θεωρείται ότι προέρχεται από το αλώνι, την κυκλική κατασκευή όπου με το αλώνισμα, διαχωριζόταν ο καρπός των δημητριακών από τα άχυρα

  Το αρχαιολογικό ενδιαφέρον στην εν λόγω περιοχή είναι μεγάλο αφού στο πρόσφατο παρελθόν εντοπίστηκαν από τον καθηγητή Αδαμάντιο Σάμψων, δύο παλαιολιθικές θέσεις και τρεις νεολιθικές, γεγονός που τεκμηριώνει την ανθρώπινη παρουσία στον Άγιο Ευστράτιο ήδη από την Εποχή του Λίθου. Ευρήματα που προέκυψαν κατά την επιφανειακή έρευνα, όπως όστρεα και εργαλεία (πυρήνες, αιχμές, λεπίδες) από εγχώριο πέτρωμα (οπάλιο) των οποίων η πλειοψηφία τους ανήκει στην τυπολογική λιθοτεχνία Λεβαλλουά-Μουστέρια(Levallois-Mousterian) και χρησιμοποιούνταν από το ανθρωπολογικό τύπο των Νεάντερταλ (Homoneanderthalensis), ανάγουν την χρονολόγηση των αντίστοιχων θέσεων στη μέση παλαιολιθική περίοδο (100000-90000 χρόνια πριν από σήμερα).  Ανάμεσα στα ευρήματα των δύο θέσεων αυτών δεν έλειψαν και ελάχιστα εργαλεία της Ανώτερης Παλαιολιθικής (50.000 με 12.000 π.Χ.) αλλά και της και Νεολιθικής (7.000 με 35.00 π.Χ.) περιόδου. Σύμφωνα με τον ερευνητή καθηγητή κ. Σάμψων, παράλληλη λιθοτεχνία με αυτή στο Αλωνίτσι έχει εντοπιστεί και σε άλλες θέσεις στο βόρειο Αιγαίο όπως στη Λήμνο, στην Ίμβρο και στη χερσόνησο της Καλλίπολης, γεγονός που τεκμηριώνει την ύπαρξη πρώιμων δικτύων επαφής. Ενδεχομένως ότι ο άνθρωπος του Νεάντερταλ, κατείχε μια πρωτόγονη ναυτική τέχνη και με αυτοσχέδια πλοιάρια (π.χ.σχεδίες)  μπορούσε να ταξιδεύει σε κοντινές περιοχές και νησιά.

      Όσον αφορά τις θέσεις της Νεολιθικής περιόδου, χαρακτηρίζονται από επιστημονικής πλευράς αρκετά αξιόλογες. Το σύνολο των ευρημάτων που προέρχονται από αυτές περιλαμβάνει, αντίστοιχα, όστρακα κεραμικής κατασκευασμένα από χοντρό πηλό που ανάγονται στην Τελική Νεολιθική περίοδο (4.500-3.200 π.Χ.) με παράλληλά τους να εντοπίζονται στο αρχαιότερο στρώμα του προϊστορικού οικισμού της Πολιόχνης της γειτονικής Λήμνου καθώς και ευρήματα υστεροαιγαιακής κεραμικής της Νεολιθικής III, που απαντώνται σε περιοχές του κεντρικού και νότιου Αιγαίου όπως στο λεγόμενο σπήλαιο του Κύκλωπα στα Φτελιά της Μυκόνου και στα Δωδεκάνησα.