Ο σπηλαιώδης ναϊσκος της Αγίας Παρασκευής στη θέση «Τενεδιώτη»

  Στην περιοχή του Τενεδιώτη, στους βόρειους πρόποδες του λόφου του Αγίου Μηνά, σε θέση κατάφυτη από βελανιδιές, το ενδιαφέρον έλκει το ξωκκλήσι της Αγίας Παρασκευής. Πρόκειται για έναν λατρευτικό χώρο ιδιότυπης κατασκευής αφού το μεγαλύτερο τμήμα του διαμορφώνεται μέσα στον φυσικό λαξευμένο βράχο και μόνο η ανατολική του όψη αποτελείται από λιθόκτιστη τοιχοποιία. Από την πλευρά αυτή, μέσω θύρας εισέρχεται κανείς σε έναν μεγάλο θάλαμο ορθογώνιου σχήματος. Λιθόκτιστο τέμπλο χωρίζει τον χώρο αυτόν σε δύο μέρη, στον κυρίως ναό και στο ιερό. Κόγχη στην αριστερή πλευρά του ιερού χρησιμοποιείται ως Αγία Τράπεζα ενώ κατασκευή αποτελούμενη από πλακώδεις λίθους που στηρίζονται σε αρράβδωτο  επίσης λίθινο κίονα, εξυπηρετεί ανάγκες κατά τη διάρκεια των ακολουθιών. Έτερη κόγχη στον βόρειο τοίχωμα του ναού με αύλακα απορροής λειτουργεί ως «χωνευτήρι». Οι κανδήλες που κρέμονται από την οροφή και τα εικονίσματα, χωρίς όμως ειδικό ενδιαφέρον, συμπληρώνουν τον χώρο.

   Το παράδειγμα του ναΐσκου της Αγίας Παρασκευής που διαμορφώνεται στον λαξευμένο βράχο δεν είναι το μοναδικό στις νησιωτικές ή παραθαλάσσιες περιοχές αφού οι σπηλιές και αναλόγου τύπου διαμορφώσεις αποτελούσαν ιδανικούς χώρους φύλαξης λατρευτικών κειμηλίων και κάθε είδους θησαυρών σε εποχές ανασφάλειας που ανθούσε το έγκλημα όπως η πειρατεία.

   Εξέχουσα είναι η σημασία του όμως, εφόσον συσχετιστεί με το υπαίθριο ιερό που εντοπίζεται λίγα μέτρα δυτικότερα. Δεν αποκλείεται η χρήση του λαξευτού χώρου που βρίσκεται σήμερα το ξωκλήσι, ως λατρευτικού (άντρο) να ήταν αρκετά πρώιμή, σύγχρονη ή παλαιότερη του υπαίθριου ιερού ακόμα και να είχε λειτουργήσει ως ταφικό μνημείο. Σε κάθε περίπτωση η παρουσία του επιβεβαιώνει την μακραίωνη άσκηση λατρείας στην περιοχή του Τενεδιώτη.